GIỚI THIỆU TỔNG QUAN: ĐỀ THI CHUYÊN ANH VÀO 10 VÀ HỌC SINH GIỎI TIẾNG ANH
Trong quá trình ôn thi Chuyên Anh vào lớp 10 hoặc Học sinh giỏi tiếng Anh (HSG Anh), câu hỏi về cách học, lộ trình ôn tập và tài liệu là điều khiến nhiều phụ huynh và học sinh băn khoăn nhất.
Không ít học sinh đặt câu hỏi:
“Đề thi Chuyên Anh ở trường mình giống với đề của tỉnh/thành nào nhất?”
“Nên luyện theo format, tài liệu nào để sát với cấu trúc thật, dễ trúng đề nhất?”
Thực tế, không có đề thi Chuyên Anh hoặc HSG Anh nào hoàn toàn giống nhau. Mỗi tỉnh, mỗi năm, thậm chí mỗi trường đều có sự khác biệt về thời lượng, số điểm, độ khó và cách phối hợp dạng bài.
Tuy nhiên, qua nhiều năm tổng hợp và phân tích đề thi thực tế từ đề thi Chuyên Anh vào 10 và HSG Anh ở các địa phương như TP.HCM, Hà Nội, Nghệ An, Hải Phòng, Huế, Đà Nẵng, có thể thấy rằng phần lớn các đề thi đều xoay quanh một hệ thống dạng bài cố định, chỉ thay đổi chi tiết, không thay đổi bản chất kỹ năng.
Hiểu rõ cấu trúc và dạng bài thường gặp giúp thí sinh:
Xác định đúng trọng tâm ôn luyện thay vì học lan man.
Lựa chọn tài liệu luyện nghe phù hợp với cấp độ đề thi thực tế.
Tự thiết kế lộ trình học Listening hiệu quả, có chiến lược rõ ràng.
Đây chính là bước nền quan trọng để việc ôn thi Chuyên Anh và HSG Anh trở nên thông minh – có định hướng – đạt hiệu quả cao.
I. TỔNG QUAN PHẦN LISTENING (NGHE HIỂU) TRONG ĐỀ THI CHUYÊN ANH VÀ HSG ANH: CẤU TRÚC, DẠNG BÀI, CÁCH HỌC
Phần Nghe Hiểu (Listening Part) trong các đề thi Chuyên Anh, HSG Anh thường chiếm 15–25% tổng điểm, kiểm tra khả năng:
Nghe hiểu ý chính và chi tiết của đoạn hội thoại, bài nói.
Phân tích giọng điệu, thái độ, mục đích giao tiếp.
Nhận biết từ đồng nghĩa, paraphrase và cấu trúc ngữ pháp tương đương.
Ghi chép chính xác thông tin cần thiết (số liệu, tên riêng, dữ kiện).
Dưới đây là 04 dạng bài Listening phổ biến và gần như xuất hiện trong mọi đề thi Chuyên Anh và HSG Anh trên toàn quốc.
1. Dạng Multiple Choice Question (MCQ Listening) – Nghe Trắc Nghiệm
Đặc điểm:
Đây là dạng bài nghe phổ biến nhất, xuất hiện trong hầu hết các đề thi Chuyên Anh và HSG Anh. Thí sinh nghe một đoạn hội thoại hoặc bài nói ngắn, sau đó trả lời câu hỏi trắc nghiệm với 4 lựa chọn A–B–C–D, chọn đáp án đúng nhất dựa trên nội dung nghe được.
Kỹ năng được đánh giá:
Nghe ý chính (gist listening): xác định chủ đề hoặc mục đích của bài nói.
Nghe chi tiết (listening for details): nắm bắt dữ kiện, số liệu, thời gian, địa điểm.
Nhận diện thái độ và mục đích (attitude & intention): phân tích cảm xúc hoặc ẩn ý của người nói.
Suy luận thông tin (inference): rút ra kết luận dựa trên ngữ cảnh.
Nhận biết paraphrase: phân biệt cách diễn đạt khác nhau của cùng một ý.
Lưu ý khi ôn luyện:
Đọc nhanh câu hỏi trước khi nghe để định hướng thông tin.
Ghi chú từ khóa chính (keyword note-taking).
Luyện kỹ năng loại trừ đáp án sai dựa trên ngữ nghĩa và logic.
Mục tiêu:
Phát triển khả năng nghe hiểu đa lớp, phản xạ chọn đáp án nhanh và chính xác — kỹ năng cốt lõi trong cả đề Chuyên Anh và đề IELTS Listening.
2. Dạng Multiple Matching Listening – Nghe Ghép Nhiều Lựa Chọn
Đặc điểm:
Thí sinh nghe 5–6 đoạn ghi âm ngắn, mỗi người nói (Speaker 1–6) chia sẻ ý kiến hoặc trải nghiệm về cùng một chủ đề.
Nhiệm vụ là ghép từng người nói với đáp án phù hợp trong danh sách A–H. Một số đáp án có thể được dùng nhiều lần hoặc không dùng đến.
Kỹ năng được đánh giá:
Nghe chọn lọc (selective listening): nhận diện chi tiết chính liên quan đến câu hỏi.
Phân tích thái độ, cảm xúc, quan điểm (attitude & opinion): xác định quan điểm đồng tình – phản đối – trung lập.
So sánh, tổng hợp thông tin (synthesis): tìm điểm tương đồng và khác biệt giữa các người nói.
Phát hiện paraphrase và collocation: nhận ra cách diễn đạt tương đương với đáp án.
Ghi nhớ tạm thời (short-term retention): xử lý thông tin song song khi nghe.
Chiến lược luyện tập:
Đọc kỹ danh sách A–H, gạch chân keyword chính.
Dự đoán khả năng trùng lặp hoặc loại trừ trước khi nghe.
Tập trung vào tone giọng (enthusiastic, disappointed, uncertain…) để xác định thái độ.
Mục tiêu:
Phát triển khả năng phân tích giọng điệu và nhận diện ý kiến tinh tế — kỹ năng quyết định khi làm bài nghe học thuật nâng cao.
3. Dạng IELTS Listening Format – Nghe Theo Chuẩn Quốc Tế
Đặc điểm:
Một số đề thi Chuyên Anh cấp tỉnh/thành mô phỏng định dạng đề IELTS, với các dạng phổ biến như:
Form Completion: điền thông tin còn thiếu trong form, bảng biểu.
Sentence Completion: hoàn thành câu hoặc đoạn tóm tắt.
Multiple Choice / Matching: chọn hoặc ghép đáp án đúng.
Map / Diagram Labeling: điền vị trí hoặc nhãn trên sơ đồ.
Kỹ năng được đánh giá:
Xác định bối cảnh và nhân vật (context identification).
Nghe chi tiết và số liệu (numbers, dates, places).
Dự đoán thông tin sắp xuất hiện (prediction).
Phân biệt từ đồng nghĩa và cấu trúc tương đương.
Chính tả và tốc độ ghi chép chính xác (spelling accuracy).
Phương pháp luyện tập hiệu quả:
Luyện các đề Cambridge IELTS 10–17, đặc biệt Section 1–3.
Luyện đọc câu hỏi nhanh (skimming & scanning) để nắm yêu cầu.
Rèn kỹ năng xác định loại từ cần điền (noun, verb, adjective, number…).
Mục tiêu:
Làm quen với tốc độ và cấu trúc nghe học thuật quốc tế, hỗ trợ song song cho cả kỳ thi HSG Anh và kỳ thi IELTS chính thức.
4. Dạng Gap-fill / Note Completion – Nghe Điền Từ hoặc Cụm Từ
Đặc điểm:
Thí sinh nghe và điền từ hoặc cụm từ còn thiếu vào đoạn văn, bảng hoặc ghi chú.
Đề thường giới hạn số từ, ví dụ: “No more than THREE words and/or a number.”
Kỹ năng được đánh giá:
Nghe tín hiệu ngôn ngữ (signposting): nhận biết khi nào thông tin sắp được nhắc đến.
Phân tích ngữ pháp (grammar awareness): chọn đúng loại từ cần điền.
Dự đoán nội dung trước khi nghe (prediction).
Nhận diện từ đồng nghĩa và paraphrase.
Ghi chép và chính tả chính xác.
Chiến lược luyện tập:
Xác định loại từ cần điền trước khi nghe.
Đọc kỹ giới hạn từ trong đề.
Luyện chính tả từ vựng học thuật và số liệu.
Mục tiêu:
Rèn luyện khả năng nghe chi tiết, phản xạ nhanh, và tư duy ngữ pháp — những yếu tố then chốt để đạt điểm cao phần Listening.
Phần Listening trong đề thi Chuyên Anh / HSG Anh không chỉ kiểm tra khả năng nghe hiểu, mà còn đánh giá năng lực xử lý ngôn ngữ tổng hợp: khả năng suy luận, ghi nhớ ngắn hạn, và độ chính xác khi phản ứng với ngữ cảnh thực tế.
Nắm vững bốn dạng bài trên giúp học sinh:
Hiểu rõ cấu trúc đề thi Listening.
Học tập có trọng tâm và định hướng rõ ràng.
Cải thiện điểm số nhanh chóng chỉ trong vài tuần ôn luyện đúng phương pháp.
II. TỔNG QUAN PHẦN READING (ĐỌC HIỂU) TRONG ĐỀ THI CHUYÊN ANH VÀ HSG ANH: CẤU TRÚC, DẠNG BÀI, CÁCH HỌC
Phần Vận Dụng Ngôn Ngữ Từ Vựng – Ngữ Pháp (Use of English) trong các đề thi Chuyên Anh, HSG Anh thường chiếm 20-25% tổng điểm.
Đây là dạng bài kiểm tra năng lực ngôn ngữ cốt lõi trong các kỳ thi Chuyên Anh và HSG Anh, thường bao gồm các câu trắc nghiệm về ngữ pháp, cấu trúc câu, cụm động từ, collocation, thành ngữ, và từ vựng học thuật. Thí sinh cần chọn đáp án đúng nhất (A, B, C, D) sao cho phù hợp cả về ngữ pháp, ngữ nghĩa và ngữ cảnh.
Dạng bài này không chỉ đo lường khả năng ghi nhớ quy tắc ngữ pháp đơn thuần mà còn đánh giá mức độ nhạy cảm ngôn ngữ (language awareness) và khả năng vận dụng linh hoạt kiến thức tiếng Anh trong thực tế.
Cụ thể, bài tập kiểm tra các nhóm kỹ năng sau:
- Grammar accuracy: nắm vững và phân biệt các thì, thể, cấu trúc điều kiện, đảo ngữ, mệnh đề quan hệ, cấu trúc bị động, v.v.
- Lexical precision: sử dụng đúng từ loại, giới từ, và kết hợp từ tự nhiên (collocations, phrasal verbs, idioms).
- Contextual reasoning: chọn từ hoặc cấu trúc phù hợp theo ngữ cảnh, giọng điệu, và sắc thái ý nghĩa.
- Semantic contrast: phân biệt các lựa chọn gần nghĩa, nhận biết subtle differences trong cách dùng từ.
- Exam logic & time management: đọc nhanh, loại trừ hợp lý, và kiểm soát tốc độ làm bài.
Dạng Use of English giúp củng cố toàn diện nền tảng ngữ pháp – từ vựng, rèn luyện tư duy ngôn ngữ logic và độ chính xác cao trong diễn đạt, là phần bắt buộc giúp thí sinh đạt điểm tối đa trong các kỳ thi tiếng Anh học thuật.
1/ Multiple Choice
Dạng Multiple Choice – Grammar & Vocabulary (Ngữ pháp – Từ vựng trắc nghiệm)
Là dạng bài phổ biến nhất trong phần Use of English ở các kỳ thi Chuyên Anh và HSG Anh. Mỗi câu hỏi gồm một câu chưa hoàn chỉnh và bốn lựa chọn (A, B, C, D). Thí sinh cần chọn phương án đúng nhất để hoàn thiện câu, đảm bảo cả ngữ pháp, nghĩa và cách dùng tự nhiên trong tiếng Anh chuẩn học thuật.
Dạng này kiểm tra toàn diện kiến thức ngôn ngữ và khả năng tư duy phân tích ngữ cảnh, bao gồm:
- Ngữ pháp (Grammar): phân biệt và vận dụng chính xác các thì, thể, cấu trúc điều kiện, đảo ngữ, mệnh đề, hoặc cấu trúc đặc biệt (inversion, subjunctive, cleft sentences,…).
- Từ vựng (Vocabulary): nhận diện và chọn đúng collocations, phrasal verbs, idioms, word forms, prepositions và các nhóm từ đồng nghĩa dễ gây nhầm lẫn.
- Ngữ nghĩa và logic câu (Semantic & Contextual logic): phân tích sắc thái ý nghĩa của từng lựa chọn để xác định câu trả lời tự nhiên, đúng với ngữ cảnh giao tiếp hoặc văn phong.
- Tư duy loại trừ (Elimination skill): áp dụng logic ngữ pháp và ngữ nghĩa để loại bỏ phương án sai hoặc không tự nhiên.
Bài tập này giúp thí sinh rèn luyện khả năng nhận diện mẫu ngữ pháp – từ vựng nâng cao, phản xạ nhanh và chính xác, đồng thời củng cố nền tảng ngôn ngữ học thuật và cảm nhận tự nhiên về tiếng Anh
2/ Dạng Word Formation – Chuyển loại từ (Dạng đoạn văn)
Là dạng bài yêu cầu thí sinh biến đổi dạng của từ cho sẵn trong ngoặc để hoàn thiện câu hoặc đoạn văn sao cho đúng ngữ pháp, ngữ nghĩa và cấu trúc ngôn ngữ. Mỗi ô trống chỉ được điền một từ duy nhất, thường dựa trên gốc danh từ, động từ, tính từ hoặc trạng từ đã cho.
Dạng bài này kiểm tra độ sâu vốn từ vựng học thuật và khả năng nhận diện cấu trúc từ (word family awareness), bao gồm:
- Hiểu cấu trúc từ (morphology): nắm vững tiền tố (prefix), hậu tố (suffix), và biến thể của cùng một gốc từ.
- Xác định loại từ (word class): phân biệt danh từ, động từ, tính từ, trạng từ dựa trên vai trò trong câu.
- Phân tích ngữ cảnh (contextual usage): chọn hình thức từ phù hợp về ngữ nghĩa, sắc thái và văn phong.
- Nhận biết collocation & academic register: sử dụng dạng từ học thuật chính xác, tránh lỗi ngữ pháp – phong cách.
- Kỹ năng quan sát và dự đoán: xác định nhanh tín hiệu cú pháp như mạo từ, giới từ, hoặc động từ chính để định hướng loại từ cần điền.
3/ Dạng Sentence-based Word Formation – Chuyển loại từ trong câu lẻ
Là dạng bài yêu cầu thí sinh hoàn thành từng câu độc lập bằng cách biến đổi đúng dạng của từ cho sẵn trong ngoặc (thường là danh từ, động từ, tính từ hoặc trạng từ). Mỗi câu tách biệt về ngữ cảnh, nên thí sinh phải dựa hoàn toàn vào cấu trúc và logic nội tại của câu để xác định dạng từ phù hợp nhất.
Dạng này kiểm tra độ linh hoạt trong vận dụng kiến thức từ vựng – ngữ pháp, cụ thể gồm:
- Nhận diện loại từ (word class identification): xác định vị trí ngữ pháp của ô trống để suy luận loại từ cần dùng (noun, verb, adjective, adverb).
- Hiểu cấu trúc từ (morphology): nắm vững quy tắc biến đổi tiền tố – hậu tố (prefix/suffix) để tạo dạng chính xác.
- Phân tích cú pháp (syntactic analysis): nhận biết quan hệ giữa các thành phần trong câu (định ngữ, bổ ngữ, trạng ngữ, vị ngữ) để đảm bảo câu đúng ngữ pháp.
- Sắc thái và ngữ nghĩa (semantic nuance): chọn dạng từ phản ánh đúng mức độ, thái độ, hoặc nghĩa hàm ẩn của câu.
- Cảm giác ngôn ngữ tự nhiên (language intuition): sử dụng collocation, idiomatic usage và academic tone chuẩn xác.
4/ Dạng Error Identification & Correction – Tìm và Sửa Lỗi Sai
Là dạng bài yêu cầu thí sinh phát hiện và sửa lỗi sai trong một đoạn văn hoặc trong các câu độc lập. Mỗi bài thường có từ 5–10 lỗi sai liên quan đến ngữ pháp, từ vựng, chính tả, hoặc hình thái từ, và thí sinh cần ghi lại dạng đúng tương ứng. Ở một số tỉnh/thành, đề Chuyên Anh và đề HSG chỉ yêu cầu phát hiện lỗi và không cần sửa lỗi sai.
Dạng này kiểm tra sâu độ chính xác và độ nhạy cảm ngôn ngữ (language accuracy & awareness), thông qua các nhóm kỹ năng chính sau:
- Grammar awareness: nhận diện lỗi về thì, hòa hợp chủ-vị, mệnh đề quan hệ, cấu trúc song song, giới từ, mạo từ, hoặc dạng động từ.
- Word formation & lexical choice: phát hiện sai sót trong việc dùng sai loại từ (danh, động, tính, trạng) hoặc chọn sai từ đồng nghĩa / collocation.
- Spelling & word form: chỉnh lại lỗi chính tả, lỗi thêm/bớt hậu tố, hoặc dạng sai của từ (ví dụ: interessting → interesting).
- Syntax & cohesion: kiểm tra trật tự từ, sự liên kết giữa các mệnh đề, và tính tự nhiên của cấu trúc câu.
- Exam logic: đọc nhanh, định vị lỗi dựa vào dấu hiệu ngữ pháp (từ khóa ngữ pháp, mạo từ, động từ chính, liên từ).
Dạng Error Correction giúp rèn luyện khả năng tư duy phản biện ngôn ngữ, nhận diện cấu trúc sai trong văn viết học thuật, và củng cố toàn diện vốn ngữ pháp – từ vựng chuẩn.
5/ Dạng Trios — 1 từ điền 3 câu
Là dạng bài yêu cầu thí sinh tìm một từ duy nhất có thể dùng đúng ngữ pháp và hợp nghĩa trong cả 3 câu. Dạng này đòi hỏi khả năng hiểu sâu đa nghĩa của từ (polysemy) và sự linh hoạt ngữ pháp ngữ nghĩa trong các ngữ cảnh khác nhau.
Dạng này kiểm tra toàn diện nhiều kỹ năng ngôn ngữ, bao gồm:
- Lexical range & meaning flexibility: nhận diện các lớp nghĩa khác nhau của cùng một từ (ví dụ run có thể là “chạy”, “điều hành”, “chạy chương trình”, “vận hành”).
- Collocation & register awareness: nắm vững sự kết hợp từ tự nhiên trong từng ngữ cảnh (formal – informal – idiomatic).
- Grammar awareness: xác định đúng loại từ mà đề yêu cầu (động từ, danh từ, tính từ, hoặc trạng từ) và khả năng biến đổi dạng nếu cần (thêm -ing, -ed, -s…).
- Contextual inference: phân tích logic và ngữ cảnh của từng câu để chọn từ có thể “vừa khít” về cả nghĩa lẫn ngữ pháp.
- Semantic precision: chọn từ có phạm vi nghĩa đủ rộng để bao trùm cả ba trường hợp mà không lệch nghĩa.
Dạng Trio (hoặc one-word-for-all-sentences) giúp phát triển khả năng tư duy từ vựng chiều sâu, độ linh hoạt trong diễn đạt, và nhận thức sắc thái nghĩa của từ tiếng Anh, là dạng bài nâng cao thường xuất hiện trong đề thi Chuyên Anh, HSG Anh ở một số tỉnh/thành.
6/ Dạng Điền Prepositions & Phrasal Verbs – Giới từ và Cụm động từ
Là dạng bài kiểm tra kiến thức kết hợp từ vựng chuyên sâu (collocation, phrasal verbs, và giới từ cố định). Bài thường gồm 2 phần:
Phần 1: Prepositions: điền giới từ thích hợp vào chỗ trống trong các câu hoặc đoạn văn.
Phần 2: Phrasal Verbs: hoàn chỉnh cụm động từ bằng cách chọn đúng động từ + tiểu từ (particle) hoặc sử dụng đúng dạng của cụm động từ cho trước.
Dạng này đánh giá khả năng hiểu và vận dụng tự nhiên các kết hợp ngữ pháp – từ vựng trong tiếng Anh thực hành, bao gồm:
- Collocation accuracy: nhận biết cụm từ cố định (depend on, consist of, take part in, succeed in,…).
- Phrasal verb meaning & form: hiểu nghĩa bóng, nghĩa ẩn dụ, và cấu trúc biến đổi của cụm động từ (separable / inseparable, transitive / intransitive).
- Preposition usage in context: chọn đúng giới từ đi kèm động từ, danh từ, hoặc tính từ tùy ngữ cảnh.
- Grammar & syntax awareness: phân tích cấu trúc câu để đảm bảo cụm động từ hoặc giới từ phù hợp về ngữ pháp.
- Register & idiomatic use: phân biệt cách dùng trang trọng – thông dụng – thành ngữ, giúp bài viết và bài nói tự nhiên hơn.
III. TỔNG QUAN PHẦN USE OF ENGLISH (NGỮ PHÁP - TỪ VỰNG) TRONG ĐỀ THI CHUYÊN ANH VÀ HSG ANH
Được cập nhật sau
IV. TỔNG QUAN PHẦN WRITING (VIẾT) TRONG ĐỀ THI CHUYÊN ANH VÀ HSG ANH: CẤU TRÚC, DẠNG BÀI, CÁCH HỌC
Được cập nhật sau
Chương trình ôn thi Chuyên Anh vào 10 và HSG tiếng Anh cấp Tỉnh/Thành tại Springboard – Lớp học Nhà Xuân được thiết kế bài bản, chuyên môn cao và phát triển năng lực tối đa.
Học viên được học với đội ngũ Mentor giảng dạy đạt giải HSG Quốc Gia, HSG Tỉnh/Thành Phố, IELTS từ 8.0 trở lên và là cựu học sinh Chuyên Anh từ THPT Chuyên top đầu toàn quốc, cùng hệ thống học liệu chuẩn hoá từ các bộ sách quốc tế như Destination C1–C2, Exam Essentials, Cambridge và chuyên đề ôn thi Chuyên Anh, HSG Anh.
Chương trình chú trọng rèn kỹ năng làm bài, tư duy phân tích đề và phản xạ tiếng Anh học thuật, giúp học sinh tự tin chinh phục các kỳ thi cấp tỉnh, khu vực và quốc gia.
Trong 02 năm gần nhất, hơn 800 học viên Nhà Xuân đã đỗ chuyên Anh và đạt giải HSG các cấp, khẳng định vị thế top đầu trong đào tạo chuyên Anh & HSG Anh toàn quốc.
Cảm ơn các quý phụ huynh, thầy cô, các em học sinh đã tham khảo tài liệu từ đội ngũ anh chị Nhà Xuân.
Đội ngũ anh chị mentors và trợ giảng từ trung tâm Springboard (Nhà Xuân) cam kết luôn nỗ lực tạo ra những bài giảng – học liệu mới nhất, bổ ích nhất dành cho kì thi chuyên Anh – HSG tiếng Anh từ cấp địa phương, khu vực đến cấp quốc gia.
Quý phụ huynh/quý thầy cô/các em học sinh có thể truy cập các kênh sau để cập nhật tài liệu mới nhất từ Nhà Xuân:
- Facebook page Springboard English: Trang Facebook chính thức của Nhà Xuân
- Website học liệu của Springboard: Trang web tổng hợp tất tần tật các tài liệu được biên soạn chi tiết bởi Springboard (Nhà Xuân).
- Facebook group Springboard Connects: Nhóm trao đổi – tư vấn học tập và tài liệu học tập với 28.000+ thành viên.
Liên hệ:
- Gửi đề thi mới nhất và yêu cầu chữa đề chi tiết cho Nhà Xuân về địa chỉ: contact@springboard.vn
- Tham khảo và đăng ký tư vấn các lớp học ôn thi Chuyên Anh – Thi HSG Tiếng Anh cấp THPT – Thi Olympic 30/4 và Duyên Hải Bắc Bộ – Thi HSG cấp Quốc Gia tại: Form đăng ký tư vấn.
Thân ái,
Đội ngũ trung tâm Springboard (Nhà Xuân)

















